Provisionele gemeentebestuur 1813-1814

13. Het provisionele gemeentebestuur (december 1813-januari 1814)

Na de Volkerenslag bij Leipzig van oktober 1813 keerde het tij voor Napoleon. De Franse legers moesten zich steeds verder terugtrekken. Op 10 december 1813 stelden de Franse troepen Napoleon ook ernstig teleur door zonder strijd Breda uit te trekken. Tien dagen later lagen de Fransen daarom weer voor de poorten om te proberen om de stad opnieuw voor hun keizer te veroveren. Breda sloeg echter met succes meerdere aanvallen met bombardementen af. Op 23 december trokken de Fransen zich definitief terug. [1]

Ondertussen had de zoon van de laatste stadhouder Willem Frederik de kroon van het nieuwe koninkrijk van de Verenigde Nederlanden aanvaard. Terwijl landelijk gewerkt werd aan weer een nieuwe grondwet, werd ook in Breda een nieuw voorlopig bestuur benoemd. Dit op 20 december 1813 aangetreden bestuur, onder leiding van burgemeester Johan Hendrik Rombout Damisse de Roos, zou slechts een maand aanblijven en de burgemeester maar een paar dagen.

Hij was kort daarvoor weduwnaar geworden en ‘in zijne zielsvermogens aangetast’. [2] Adjunct Wilhelmus Norbertus Verlegh werd daarna in zijn plaats waarnemend burgemeester.

Op departementaal niveau was de Franse prefect vervangen door twee commissarissen-generaal (Donker Curtius en Van Bommel) en de onderprefect door een arrondissementscommissaris. De laatste onderprefect Pierre Francois Rombout Jean Baptist Peppe kwam niet in aanmerking voor deze functie van arrondissementscommissaris in Breda omdat hij een Zuid-Nederlander was. Het werd daarom Jan Hendrik Ising. Deze protestante, niet-Brabander lag niet zo goed in de stad. [3] Toen hij het provisionele bestuur wilde vervangen, kostte het hem dan ook de grootste moeite een burgemeester te vinden.

[1] Wilfried Uitterhoeve, 1813-Haagse bluf. De korte chaos van de vrijwording (Nijmegen 2013) 296.

[2] A.F.J. van Kempen, ‘Breda 1814: burgemeester contra commissaris. Conflicten rondom een sloffige buitenstaander en een driftige vreemdeling’, in: Jaarboek De Oranjeboom 38 (1985) 114.

[3] Ibidem, 115.