Provisionele municipaliteit

4. De benoemde provisionele municipaliteit (januari 1795-maart 1795)

In 1794 kwamen de Franse revolutionaire legers onder leiding van generaal Pichegru terug. De Zuidelijke Nederlanden (het huidige België) werden opnieuw bezet. Breda maakte zich op voor een nieuwe belegering. Zo werden de inundaties in werking gesteld en de burgers werd opgedragen voor twee maanden voedsel te hamsteren. [1] Na wat schermutselingen rond Breda verscheen er (zoals een jaar eerder) een Franse officier om de overgave van de stad te eisen. De nieuwe commandant van de vesting Breda, Generaal von Geusau, weigerde. Op dat punt besloten veel Bredanaars te vertrekken. Zij wilden niet hulpeloos een tweede beschieting van de stad afwachten. Ook veel leden van de magistraat verlieten de stad. Het stadsbestuur werd in augustus 1794 daarom overgedragen aan een militaire commissie, die meteen een verbod uitvaardigde om de stad te verlaten. [2] Generaal von Geusau bleef – ook na het vertrek van stadhouder Willem V naar Engeland – weigeren om de stad over te geven. Uiteindelijk was er een bevel van de Staten-Generaal voor nodig om hem de vesting Breda aan de Fransen te laten overgeven. Deze capitulatie vond plaats op 28 januari 1795.[3]

M.W. van Boven schrijft in de institutionele handleiding over Noord-Brabant in de Bataafs-Franse tijd dat de Franse representanten zich toen in West-Brabant beperkt hebben tot het zuiveren van plaatselijke besturen van reactionaire elementen en dat het oude bestuur daarna op de oude voet is voortgezet. [4] Voor Breda klopt dat echter niet helemaal. In Breda werden er door de Franse commissaris van oorlog twintig nieuwe municipaliteitsleden aangewezen. Van de tien oude magistraatsleden kwam er niemand terug in deze aangewezen municipaliteit. Dat was niet verrassend want veel van hen waren de stad ontvlucht. [5] Van de gekozen representanten uit de korte revolutionaire episode van 1793 kwamen er ook maar drie (Jacobus Kerstens, Hendrik Nissen en Arnoldus van der Pluijm) in deze municipaliteit terug.

[1] Geschiedenis van Breda II, 85.

[2] Stadsarchief Breda, Archief stadsbestuur Breda 1280-1810 ARC0001, inventarisnummer 185: publicaties van de Militaire Commissie 1794.

[3] Geschiedenis van Breda II, 86.

[4] M.W. van Boven, ‘Bestuur’ in: J.A.M.Y. Bos-Rops, J.G.M. Sanders en A.P. van Vliet ed., Noord-Brabant in de Bataafs-Franse Tijd, 1794-1814. Een institutionele handleiding (Den Bosch en Hilversum 2002) 48-92, aldaar 53.

[5] Geschiedenis van Breda II, 86.